تبادل لینک هوشمند
 |
درس 7 وضع فرهنگی و سیاسی عصر ائمه (ع)
ديديم كه مقام امامت رسول خدا (ص)، پس از ايشان ادامه می يابد وبراساس تدبير حكيمانۀ خداوند، قرآن كريم و اهل بيت پيامبر اسلام، به عنوان دو ميراث گرانبها تا آخرالزمان راهنمای ما انسان ها به سوی رستگاری و فلاح خواهند بود.
اكنون می خواهيم نحوۀ برخورد جامعۀ اسلامی با اين دو ميرا ثگران قدررسول خدا را بررسی كنيم.
أَفَلَمْ يَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ اتَّقَواْ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ
یوسف 109
استنباط: ضرورت شناخت تاریخ گذشتگان از جمله تاریخ اسلام و عبرت آموزی از آن برای داشتن زندگی مورد قبول از نظر قرآن کریم
آيا در زمين سير نكرده اند تا عاقبت كساني را كه پيش از آنان بوده اند بنگرند؟ و قطعا سراي آخرت براي كساني كه تقوا پيشه كرده اند بهتر است . آيا نمي انديشيد.؟
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَن يَنقَلِبْ عَلَىَ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللّهُ الشَّاكِرِينَ
آل عمران 144
استنباط: هشدار قرآن کریم در باره ی بازگشت مسلمانان به دین گذشتگان خود و جاهلیت
ومحمّد جز پيامبرى نيست كه پيش از او نيز پيامبران ديگرى آمده و در گذشتهاند. بنابراين مرگ براى انبيا نيز بوده و هست، پس آيا اگر او بميرد و يا كشته شود، شما به آئين گذشتگان خود بر مىگرديد؟ و هر كس به عقب برگردد، پس هرگز هيچ ضررى به خداوند نمىزند وخداوند بزودى پاداش شاكران را خواهد داد.
به کمک توضيحات زير، آيات را ترجمه کنيد.
اَفَلَمۡ يَسيروا: پس آيا نگشته اند؟ فَيَنظُروا: تا بنگرند
با انديشه در آيات ، به سؤال های زير پاسخ دهيد. سوره / آيه
1- قرآن کريم چه درخواستی دربارۀ گذشتگان دارد؟
باید در تاریخ گذشتگان نظر کنیم و عبرت بگیریم یوسف 109
2- نتيجۀ عمل به اين درخواست، تشخيص چه چيزی است؟
شناخت عاقبت کار گذشتگان نتیجه ی نظر کردن در تاریخ است. یوسف 109
3- از نظر قرآن کريم زندگی کدام دسته از انسان ها مورد قبول است؟
زندگی آن دسته از اقوام و ملتها که تقوا پیشه کرده باشند با تفکر و تعقل زندگی نموده اند ودر تصمیم گیری ها به آخرت توجه کرده باشند. یوسف 109
4- قرآن کريم مسلمانان زمان پيامبر (ص) را از چه چيزی بيم می دهد؟
از باز گشت به جاهلیت آل عمران 144
5- از نظر قرآن کريم، سپاسگزاران واقعی نعمت رسالت چه کسانی هستند؟
آنان هستند که به دوره ی جاهلیت باز نگردند و به همان شیوه ای که پیامبر توصیه کرده زندگی را ادامه دهند. آل عمران 144
6- بيان تاريخ گذشتگان ، از جمله تاريخ اسلام برای چه کسانی عبرت آموز است؟
برای کسانی که اهل تفکر و تعقل باشند. يوسف/ ۱۰۹
7- هشدار قرآن کريم به مسلمانان عصر پيامبر گویای چیست؟
هشدار قرآن کريم به مسلمانان عصر پيامبر (ص) نيازمند دقت و توجه فراوان است. اين هشدار گويای آن است که خطر انحراف از مسير الهی و دور شدن از جامعهٔ توحيدی، حتی برای جامعه ای که به دست پيامبر هم بنا شده، وجود دارد.
8- نتیجه همراه پیامبر(ص) بودن ،علی (ع) را توضیح دهید؟ اميرمؤمنان علی (ع)که از ابتدای بعثت پيامبر اکرم (ص) ، همراه ايشان بود و از تعليمات آن بزرگوار به خوبی برخوردار شده بود، وقتی نحوهٔ عمل مسلمانان، پس از رحلت پيامبر را مشاهده کرد، با روشن بينی و درک عميقی که از نتيجهٔ رفتارها و وقايع داشت، در زمان های مختلف سمت و سوی حوادث آينده و سرنوشت جامعهٔ اسلامی را پيش بينی می کرد و در سخنرانی های متعدد مسلمانان را نسبت به عاقبت رفتارشان بيم می داد.
آن حضرت در يکی از سخنرانی ها فرمود:
9- حضرت علی (ع) در سخنرانی خود مسلمانان را نسبت به عاقبت رفتار شان بیم می داد و در این باره چه می فرماید؟(نشانه های بازگشت مسلمانان به دوره جاهلیت)
به زودی پس از من زمانی فراخواهد رسيد که در آن زمان چيزی پوشيده تر از حق و » آشکارتر از باطل و رايج تر از دروغ بر خدا و پيامبرش نباشد. نزد مردم آن زمان، کالايی کم بهاتر از قرآن نيست، وقتی که بخواهد به درستی خوانده شود. و کالايی راي جتر و فراوا نتر از آن نيست، آن گاه که بخواهند به صورت وارونه و به نفع دنياطلبان معنايش کنند. در آن ايّام، در شهرها، چيزی ناشناخته تر از معروف و خير و شناخته شده تر از منکر و گناه نيست.
آن مردم در اختلاف با يکديگر و پراکندگی متحدند و از اتحاد و يگانگی رويگردانند. گويا آنان خود را راهنمای قرآن می دانند، نه قرآن را راهنمای خود، از قرآن در ميان آنان جز نامی باقی نمانده و جز خط و نوشته اش چيزی از آن نمی دانند«…
10- علی (ع) در سخنرانی ديگری از حاکم شدن بنی اميه خبر می دهد و آن را نتيجهٔ سستی مسلمانان در دفاع از حق می داند و دربارهٔ رفتار بنی اميه چه می فرمايد؟( از نشانه های بازگشت مسلمانان به جاهلیت)
به خدا سوگند بنی اميه تا آن جا در ستمگری و تجاوز پيش می روند که هر حلالی را حرام » نمايند و هر پيمانی را که بسته اند، بشکنند. هيچ کلبهٔ گِلی و خيمهٔ فقيرانه ای نيست، مگر آن که ظلمشان را ببينند و فشارشان را تحمل کنند.رفتار بنی اميه چنان بد است که اهالی همين خانه را هم متفرق سازد. کار به آن جا خواهد رسيد که هم گروهی که دينشان را می خواهند بر دينشان بگريند و هم گروهی که دنيای خود را م یخواهند بر نابسامانی دنيای خود گريانند. وضع به گونه ای شود که هرکس بخواهد دادخواهی کند و از کسی ياری بطلبد بايد نزد همان ظالمان برود و ازهمان ها کمک بخواهد
اين سخنان گويای آن است که بيشتر مسلمانان به هشدار قرآن کريم عمل نکردند و سپاسگزار واقعی نعمت رسالت نشدند و در نتيجه حاکمان ستمگر بر آنان چيره گرديدند. با تأمل در سخنان اميرالمؤمنين پنج مورد از نشانه های بازگشت مسلمانان به دورۀ جاهليت را بيان کنيد.
١ ……………………………………………………………………
٢ ……………………………………………………………………
٣ ……………………………………………………………………
٤ ……………………………………………………………………
٥
11- چرا پس از رحلت پیامبر (ص) نظام حکومت اسلامی تحقق نیافت؟
پس از رحلت رسول خدا در سال يازدهم هجرى، حوادثى رخ داد که رهبرى امت را
از مسيری که پيامبر اسلام (ص)برنامه ريزى کرده و بدان فرمان داده بود، خارج کرد و در نتيجه، نظام حکومت اسلامى که بر مبناى«امامت»طراحى شده بود، تحقق نيافت.
12- دستاورد عدم تشکیل نظام حکومت اسلامی بر مبنای امامت چه بود توضیح دهید؟
دستاورد اين پيشامدآن بود که امامان معصوم با وجود حضور در جامعه، فاقد قدرت و امکانات لازم براى اجراى همه جانبهٔ مسئوليت هاى خود شوند. پس از گذشت ٢٥ سال از رحلت پيامبر، فقط در يک دورهٔ کوتاه چهار سال و نه ماهه، ادارهٔ حکومت به حضرت على رسيد و ايشان در همين دورهٔ کوتاه، عالى ترين نمونهٔ انسانى حکومت را به همهٔ نسل ها در سراسر تاريخ عرضه کرد
13- پیامد خروج رهبری از مسیر امامت چه بود؟
در نتيجهٔ خروج جريان رهبرى از مسير امامت، پس از مدت کوتاهى، جانشينى رسول خدا به دست کسانى افتاد که با نفرت و کينه با آن حضرت مبارزه کرده بودند و فقط هنگامى حاضر به اسلام آوردن شدند که پيامبر اکرم شهر آنان، مکه، را تصرف کرد، و آنان راهى جز تسليم و اطاعت نداشتند.
14- نقش ابوسفیان و معاویه و یزید در تحریف اسلام و خروج آن از مسیر اصلی را توضیح دهید؟
ابوسفيان که رهبرى مشرکان را برعهده داشت، حدود دو سال قبل از رحلت پيامبر به ناچار تسليم شد و به ظاهر، اعلام مسلمانى کرد. معاويه، پسر او در سال چهلم هجرى به نام جانشينى پيامبر ،حکومت مسلمانان را به دست گرفت و خلافت رسول خدا را به سلطنت تبديل کرد. او، يزيد را جانشين خود قرار داد. شخصی که از هيچ کار زشت و ناپسندی ابايی نداشت. زنان زيبا را حتی اگر در عقد ديگران بودند، مجبور به طلاق می کرد و به کاخ می آورد.
احکام خداوند، مانند نماز را به بازی و مسخره می گرفت. آشکارا شراب می خورد. سگ بازی و ميمون بازی کار روزانهٔ او بود. با همان سگ و ميمون وارد مجالس می شد و آن ها را کنار دست خود می نشاند. چنين شخصی نوهٔ گرامی پيامبر، امام حسين و يارانش را با چنان وضع هولناکی به شهادت رساند و خانوادهٔ ايشان را به عنوان اسير، در شهرها می گرداند. جانشينان وی تا سال ۱۳۲ هجرى قمرى بر مردم حکمرانى کردند.
روشن است که وقتى سرسخت ترين دشمنان رسول خدا (ص)، به نام جانشينى ايشان حکمرانى بر مسلمانان را به چنگ آورند، با خانوادهٔ پيامبر(ص) و تعاليم آن بزرگوار و معارف حقيقى قرآن کريم چگونه رفتار مى کنند
15- در زمان کدام امام بزرگوار بنی عباس به حکومت رسیدند و برخورد آنان با اهل بیت چگون بود؟
(پس از سقوط بنى اميه، در زمانى که امام صادق رهبرى شيعيان را برعهده داشت، حکومت مسلمانان به دست بنى عباس افتاد. آنان با اين که خود را عموزادگان ائمهٔ اطهار مى دانستند و به نام اهل بيت، قدرت را از بنى اميه گرفته بودند، روش سلطنتى بنى اميه را ادامه دادند و در ظلم و ستم به اهل بيت پيامبر از چيزى فروگذار نکردند؛ به گونه اى که اگر تحول معنوى و فرهنگى ايجاد شده در عصر پيامبر و دو ميراث گران قدر آن حضرت قرآن کريم و ائمهٔ اطهار نبود، جزنامی از اسلام باقى نمى ماند). اکنون به بررسى مسائل و مشکلات سياسى، اجتماعى و فرهنگى اين دوره مى پردازيم، تا به مجاهدت های امامان بزرگوار بيشتر پی ببريم.
16- مشکلات سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بعد از رحلت پیامبر (ص) را نام ببرید ؟
1- ممنوعيت از نوشتن احاديث پيامبر اکرم
2- تحريف در معارف اسلامى و جعل احاديث
٣- ظهور شخصيت ها و الگوهاى غيرقابل اعتماد
٤ - تبديل حکومت عدل نبوى به سلطنت قيصرى و کسرايى
17- ممنوعيت از نوشتن احاديث پيامبر اکرم را توضیح دهید؟
پس از رحلت رسول خدا ،نوشتن احاديث آن حضرت ممنوع شد. به همين جهت، کسانى که به احاديث علاقه مندبودند، فقط مى توانستند آن ها را به حافظه بسپارند و از اين طريق به ديگران منتقل کنند.
18- نگهدارى حديث به اين شيوه، چند اشکال اساسى داشت؛ از جمله اين که:
الف) احتمال خطا در نقل احاديث افزايش می يافت و امکان کم و زياد شدن عبارت ها يا فراموش شدن اصل حديث فراهم می شد.
ب) شرايط مناسب براى جاعلان حديث فراهم مى آمد که براساس اغراض شخصى به جعل يا تحريف حديث بپردازند يا به نفع حاکمان ستمگر از نقل برخی احاديث خودداری کنند.
ج) نوشته نشدن حديث سبب مى شد که مدرک و منبعى که از طريق آن بتوان احاديث درست را از نادرست تشخيص داد، در دست نباشد.
د) مهم تر از همه اين که مردم و محققان از يک منبع مهم هدايت بى بهره مى ماندند و به ناچار، سليقهٔ شخصى را در احکام دينى دخالت مى دادند
19- چرا مشکل حفظ و نگهداری احادیث برای پیروان ائمه پیش نمی آید؟
تذکر: البته اين وضع براى پيروان ائمه پيش نيامد زيرا احاديث پيامبر نزد ايشان حفظ شده بود.شيعيان اين احاديث را از طريق اين بزرگواران که خود انسان هايى معصوم و به دور از خطا بودند و سخنانشان مانند سخنان رسول خدا معتبر و موثق بود، به دست مى آوردند.
20- تحريف در معارف اسلامى و جعل احاديث را توضیح دهید؟
برخى از عالمان وابسته به قدرت و گروهى از علماى اهل کتاب (يهودى و مسيحى) مانند کع بالاحبار که ظاهراً مسلمان شده بودند، از موقعيت و شرايط برکنارى امام معصوم استفاده کردند و به تفسير و تعليم آيات قرآن و معارف اسلامى، مطابق با افکار خود و موافق با منافع قدرتمندان پرداختند. برخى از آن ها در مساجد مى نشستند و داستان هاى خرافى دربارهٔ پيامبران براى مردم نقل مى کردند. اين مطالب به افکار کسانى که از ائمهٔ اطهار پيروى نمى کردند، جهت مى داد و در کتاب هاى تاريخى و تفسيرى آنان راه مى يافت و سبب گمراهى بسيارى از مسلمانان مى شد.
حاکمان بنى اميه و بنى عباس اغلب به انديشه هايى ميدان مى دادند که به قدرت آنان کمک مى کرد و مردم را مطيع آنان مى گرداند. برخى از دنيا دوستان براى نزديکى به اين حاکمان، احاديثى از قول پيامبر اکرم جعل مى کردند و از حاکمان جايزه مى گرفتند.
نمونه اى از احاديث مجعول
کعب الاحبار از علماى يهودى تازه مسلمان بود که در زمان خليفهٔ سوم به مقام قضاوت رسيد. او پس از آن به دربار معاويه و امويان راه يافت و توجیه گر کارهاى آنان شد. حکام اموى که سرگرم جمع آورى ثروت و ساختن کاخ هاى باشکوه بودند، وقتى با اعتراض مردم روبه رو مى شدند، به کعب الاحبار روى اگر » : مى آوردند. روزى يکى از همين حاکمان که گنجينه هاى بزرگ طلا فراهم کرده بود، از او پرسيد «؟ کسى زکات واجب طلا و نقرهٔ خود را داده باشد، آيا واجب است کار ديگرى هم انجام دهد
حتى اگر تک تک لقمه هايش هم از طلا و نقره باشد، هيچ چيز ديگرى بر او واجب » : وى گفت ابوذر، صحابى بزرگ پيامبر که در آن مجلس حاضر بود و مى ديد که چگونه فردى بيگانه «. نيست با ارزش هاى اسلام، به نام اسلام از ثروت اندوزان دفاع مى کند، از شدت خشم و بدون ترس از حاکم، عصاى خود را بر سر او زد و فرياد برآورد:
اى کافر! تو را با احکام مسلمانان چه کار؟ آيا سخن خداوند راست تر از سخن تو نيست که » مى فرمايد: آنان که زر و سيم مى اندوزند و آن را در راه خدا انفاق نمى کنند، به عذابى دردناک بشارتشان
21- ظهور شخصيت ها و الگوهاى غيرقابل اعتماد را توضیح دهید؟
22- ظهور شخصيت ها و الگوهاى غيرقابل اعتماد چه اثراتی بدنبال داشت؟
(عموم مردم در افکار و اعتقادات و رفتار و عمل، دنباله رو شخصيت هاى برجستهٔ جامعهٔ خود هستند و آن ها را اسوه قرار مى دهند. اگر اين الگوها صاحب کمالات و ارزش هاى الهى باشند، مردم نيز به نسبت همّت و استعداد خود از اين کمالات و ارزش ها بهره مند مى شوند و اگر آن ها به سوى زشتى ها و بدى ها بروند، بيشتر مردم نيز از آن ها دنباله روى خواهند کرد.)
در آن زمان که رسول خدا اسوهٔ مردم بود و مسلمانان تلاش می کردند رفتار ايشان را سرمشق قرار دهند، انسان هايى آزاده، شجاع، باايمان و عدالت طلب چون امام على ، مقداد، عمار، ابوذر و سلمان تربيت شدند، که ياد آنان يادآور فضائل و کرامت های انسانی است.
23- چگونه پس از رحلت پیامبر (ص) ظهور شخصیتهای غیر قابل اعتماد افزایش یافت؟
24- به انزوا کشیده شدن اهل بیت چه آثار و نتایجی داشت؟
اما (هرچه که جامعه از زمان پيامبر فاصله مى گرفت، حاکمان وقت تلاش می کردند که شخصيت هاى اصيل اسلامى، به خصوص اهل بيت پيامبر ، به انزوا کشيده شوند و افرادى که در انديشه و عمل و اخلاق از معيارهاى اسلامى به دورند، در جامعه جايگاهى برجسته پيدا کنند و الگوی مردم شوند. اين گونه شخصيت ها در دستگاه حکومت بنى اميه و بنى عباس صاحب موقعيت بودند و به شهرت رسيدند.)
25- چگونگی تبديل حکومت عدل نبوى به سلطنت قيصرى و کسرايى را توضیح دهید؟
26- پیامبر (ص) حکومتش را بر چه پایه ای استوار کرد؟
(پيامبر خدا حکومتش را بر پايهٔ برابرى و مساوات بنا کرد و اعلام کرد همهٔ انسان ها از يک مرد و زن آفريده شده اند و ملاک کرامت و گرامى بودن، تقواست. )
پس از گذشت مدتى از رحلت رسول خدا (ص)جاهليت در لباسى جديد وارد زندگى اجتماعى مسلمانان شد. شخصيت هاى باتقوا، جهادگر و مورد احترام و اعتماد پيامبر(ص) منزوى شدند و طالبان قدرت و ثروت، قرب و منزلت يافتند. آن دسته از افراد که در زمان رسول خدا (ص)در جبههٔ دشمنان اسلام بودند، پس از مدتى با تزوير و نيرنگ خود را در جبههٔ دوستان قرار دادند و به تدريج، شيوهٔ حکومتى قيصران روم و کسراهای ايران را در پيش گرفتند. آنان کاخ های بزرگ و مجلل ساختند، خزائن خود را از جواهرات گران قيمت انباشته کردند، اکثر املاک و زمين های کشاورزی درکشور پهناور اسلامی را به مالکيت خود درآوردند و به عيش و نوش و عشرت پرداختند.
به نمونه اى از اين انحراف و بازگشت به جاهليت توجه کنيد.
معاويه که در زمان خليفهٔ دوم حاکم شام شده بود، از همان ابتدا مى کوشيد مانند قيصرهاى روم زندگى کند، اموال بيت المال را اموال خود مى دانست و به هرکس که مى خواست مى بخشيد. اولين حاکم مسلمانان بود که کاخ ساخت. معماران رومى و ايرانى را براى ساختن اين کاخ به کار گرفت و آن را با سنگ مرمر سبز بنا کرد. به همين جهت، اين کاخ به کاخ سبز مشهور شد.
در آن روزها که کاخ ساخته مى شد، ابوذر، يار صميمى پيامبر که دورهٔ تبعيد خود را در اى معاويه! اگر اين کاخ را از ثروت خود مى سازى، » : شام مى گذراند، به کنار کاخ مى آمد و فرياد مى زد «. اسراف است و اگر از ثروت بيت المال، خيانت است
27- چرا قرآن کريم مردم را به مطالعهٔ سرگذشت ملت ها دعوت کرده است؟
پا سخ به این پرسش در آیه ی ابتدای درس آمده است یکی از علتهای آن آشنایی با سرنوشت ملتها و علت آن سرنوشت است مثلا بدانیم که عاقبت کار گذشتگان چه بود این آشنایی باید درس گرفتن و عبرت آموزی منجر شود.
28- چه مسائلى زمينه را براى ورود جعل و تحريف به احاديث پيامبر اکرم (ص) آماده کرد؟
زمینه اول ، منع نوشتن احادیث پس از رحلت پیامبر بود
زمینه دوم : نیاز حاکمان جور و صاحبان قدرت به توجیه موقعیت خود و اقدامات مخالف اسلام آنها بود.
29- تفاوت هاى اساسى حکومت بنى اميه و بنى عباس با رهبرى پيامبر چه بود؟
حکومت پیامبر (ص):عادلانه
:گسترش اندیشه های اصیل اسلامی
:عملی دقیق به دستورات و احکام اسلامی
:مشی ساده حکومت داری
حکومت بنی عباس : متکی بر ظلم
گسترش اندیشه هایغیر اصیل و تحریف شده
زیر پا گذاشتن احکام اسلامی
مشی اشرافی
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: دینی سال سوم، ،
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: